خط فرمان
پیش نویس: این مقاله با نگاه به توزیع ابونتو نوشته شده است٬ اما میتواند برای توزیع‌های دیگر نیز کارا باشد.
محتویات
۱. مقدمه
اگرچه ابونتو یک توزیع تماما گرافیکی و مناسب برای تازه کاران است٬ با این حال همچنان ممکن است شرایطی پیش آید که چند خط کد از مدت ها کلیک موس جلوگیری کند که از نظر من به هیچ وجه بد نیست. جدا از اینکه شما چطور از ابونتو استفاده میکنید٬ این سیستم عامل توانایی های بی‌نظیری در خط فرمان دارد.
۱.۱ پیشفرض‌ها
این مقاله فرض میکند که شما یکی از نسخه های لینوکس توزیع ابونتو را در حال اجرا دارید و تصمیم به یادگیری عملکرد داخلی آن گرفته اید. ما مفصلا ظاهر و تاریخ خط فرمان را شرح خواهیم داد.
اگر به اندازه‌ی کافی صبور نیستید مقاله را از بخش دستور کار دنبال کنید.
۱.۲. خط فرمان چیست
یک خط فرمان٬ ساده ترین شکل ممکن برای یک رابط کاربری است که بر اساس نوشته‌ها کار میکند. یا میتوان گفت پردازش‌گر مستقیم متن است. که در بیشتر مواقع٬ کاربر با تایپ یک یا چند فرمان٬ مستقیما با کامپیوتر تعامل میکند و بر اساس فرمان دریافت شده اقداماتی در پردازنده انجام میدهد.
۱.۳. تاریخچه
در اوایل کامپیوترها تنها خط فرمان داشتند. مفهوم رابط کاربری گرافیکی (GUI) اولین بار توسط مهندسین Xerox’s Palo Alto Research Center (PARC) طراحی و توسعه یافت. اندکی بعد اپل با پرداخت پول حق مطالعه‌ی آن ایده را خرید و کمی بعد صاحب رابط گرافیکی انحصاری خود شد.
تا سال ۱۹۸۶ که UNIX رابط گرافیکی خود را نداشت تا آن توسط پروژه‌ی MIT توسعه یافت و X نام گرفت. در این میان اما لینوکس باید ده سال دیگر هم انتظار میکشید تا XFree86 عرضه شود. XFree86 یک اقتباس رایگان از پروژه‌ی X Server بود (که همچنان نیز موجود است).
همانطور که پیش تر اشاره شد٬ خط فرمان (CLI: Command Line Interface) پیش از اختراع محیط گرافیکی٬ تنها راه ارتباط با کامپیوتر ها بود. در سال ۱۹۶۹ آزمایشگاه‌های Bell Telephone نسخه‌ی اول UNIX Timeshare System را ارائه کردند. یونیکس به عنوان تنها راه ارتباط دارای پوسته‌ای بر مبنای محیط متنی به نام sh بود که تا مدت‌های طولانی نیز همانطور ماند. بعد تر مشتقاتی از یونیک تحت عنوان هایی همچون UNIX: HP-UX, 1BSD, Solaris, OpenVMS, IRIX, SCO XENIX منتشر شد. درست در همین زمان GNU/Linux پا به عرصه‌ی وجود گذاشت. اگرچه تاریخچه‌ی گنو-لینوکس از حوصله‌ی این مقاله خارج است. لازم است تنها اشاره شود که در گنو-لینوکس بعدتر جایگزین هایی برای sh عرضه شدند٬ همچون: zsh, ksh, bourne shell و غیره.
۱.۴. مزایای استفاده از خط فرمان
تا اینجا میدانیم که خط فرمان پیش از محیط گرافیکی در کامپیوتر ها وجود داشته است. اما از آنجا که امروزه محیط های گرافیکی رایج هستند٬ چرا همچنان باید به خط فرمان اهمیت داد؟ خط فرمان چندین برتری دارد که عبارت اند از:
۱- از هدر رفتن زمان شما جلو گیری میکند. ۲- در زمان هایی که رایانه‌ی شما در اجرای محیط گرافیکی ناتوان است ( به عنوان مثال زمانی که در پیکربندی سیستم مشکلی پیش آید)٬ همچنان قابل اجراست و در راه اندازی مجدد سیستم میتواند به شما کمک کند. ۳- شما را قادر میسازد تا از ظرفیت هایی از لینوکس استفاده کنید که محیط گرافیکی آن را در اختیار شما نمیگذارد. (مثلا٬ اسکریپت نویسی برای وظایف تکراری)
برای مثال از شما خواسته اند تا مدیر سیستم رایانه ای باشید که بخش بزرگی از فضای ذخیره سازی اطلاعاتش پر شده است. شما میخواهید به سرعت متوجه شوید که کدام بخش بیشتر اشغال شده است. بسیار خب٬ ساده است٬ خط فرمان را باز میکنید و تایپ میکنید:
du | sort -n
تمام! آیا در محیط گرافیکی هم به همین سرعت بود؟ (نگران محتوای کد نباشید٬ بعدتر درباره‌ش صحبت خواهیم کرد.
۱.۵. چگونه خط فرمان را صدا کنیم
روش های اجرای خط فرمان با توجه محیط های گرافیکی مختلف میتواند بسیار متفاوت باشد:
یونیتی (اوبونتو ۱۴.۰۴):
Dash -> Search for Terminal Dash -> More Apps -> 'See More Results' -> Terminal Dash -> More Apps -> Accessories -> Terminal
میزکار Gnome (اوبونتو گنوم):
Activities -> Search for Terminal
میزکار KDE (کوبونتو):
KDE Menu | Applications | System | Konsole Terminal Program
میزکار XFCE (زوبونتو):
Applications | System | Terminal
