متن دوسویه: تفاوت بین نسخه‌ها

از ویکی فارسی اوبونتو
پرش به: ناوبری، جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «متن دوسویه (به انگلیسی: '''Bidirectional text''') به متنی گفته می‌شود که شامل هر دو جهت ن...» ایجاد کرد)
 
 
(۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
متن دوسویه (به انگلیسی: '''Bidirectional text''') به متنی گفته می‌شود که شامل هر دو جهت نگارش باشد، یعنی هم راست‌به‌چپ باشد و هم چپ‌به‌راست. چنین متنی معمولاً دارای گونه‌های مختلف الفبا است.
 
متن دوسویه (به انگلیسی: '''Bidirectional text''') به متنی گفته می‌شود که شامل هر دو جهت نگارش باشد، یعنی هم راست‌به‌چپ باشد و هم چپ‌به‌راست. چنین متنی معمولاً دارای گونه‌های مختلف الفبا است.
  
−
پشتیبانی از اسکریپت دو جهته، توانایی یک سیستم کامپیوتری برای نمایش صحیح متن دوسویه است. این اصطلاح اغلب به "BiDi" یا "bidi" کوتاه می‌شود
+
پشتیبانی از اسکریپت دو جهته، توانایی یک سیستم کامپیوتری برای نمایش صحیح متن دوسویه است. این اصطلاح اغلب به {{ic|'''BiDi'''}} یا {{ic|'''bidi'''}} کوتاه می‌شود.
  
 +
استاندارد یونیکد به طور کامل از متن دوسویه پشتیبانی می‌کند. برای این کار استاندارد کدگذاری یونیکد، تمام نویسه‌ها را به چهار گونه تقسیم می‌کند: «'''قوی'''»، «'''ضعیف'''»، «'''خنثی'''»، «'''صریح، واضح'''»
 
{{یادداشت|بیشتر این صفحه ترجمه‌ای از صفحهٔ [https://en.wikipedia.org/wiki/Bidirectional_text Bidirectional_text] است.}}
 
{{یادداشت|بیشتر این صفحه ترجمه‌ای از صفحهٔ [https://en.wikipedia.org/wiki/Bidirectional_text Bidirectional_text] است.}}
−
== پشتیبانی یونیکد از bidi ==
 
−
استاندارد یونیکد به طور کامل از متن دوسویه پشتیبانی می‌کند. برای این کار استاندارد کدگذاری یونیکد، تمام نویسه‌ها را به چهار گونه تقسیم می‌کند: «قوی»، «ضعیف»، «خنثی، بی اثر»، «صریح، واضح»
 
  
−
=== نویسه‌های قوی (Strong) ===
+
== نویسه‌های قوی (Strong) ==
 
نویسه‌های قوی آن‌هایی هستند که جهت مشخصی دارند. نمونه‌هایی از این نوع نویسه‌ها شامل حروف الفبا، نویسه‌های هجا، ایده نگاری‌های هان، ارقام غیر اروپایی یا غیر عربی و علائم نگارشی مخصوص آن اسکریپت است.
 
نویسه‌های قوی آن‌هایی هستند که جهت مشخصی دارند. نمونه‌هایی از این نوع نویسه‌ها شامل حروف الفبا، نویسه‌های هجا، ایده نگاری‌های هان، ارقام غیر اروپایی یا غیر عربی و علائم نگارشی مخصوص آن اسکریپت است.
  
−
=== نویسه‌های ضعیف (Weak) ===
+
== نویسه‌های ضعیف (Weak) ==
 
نویسه‌های ضعیف آن‌هایی هستند که جهت مبهمی دارند. نمونه‌هایی از این نوع نویسه‌ها عبارتند از: ارقام اروپایی، ارقام هند شرقی، نمادهای حسابی و نمادهای ارز.
 
نویسه‌های ضعیف آن‌هایی هستند که جهت مبهمی دارند. نمونه‌هایی از این نوع نویسه‌ها عبارتند از: ارقام اروپایی، ارقام هند شرقی، نمادهای حسابی و نمادهای ارز.
  
−
==== اعداد ====
+
=== اعداد ===
 
Unless a directional override is present numbers are always encoded (and entered) big-endian, and the numerals rendered LTR. The weak directionality only applies to the placement of the number in its entirety.  
 
Unless a directional override is present numbers are always encoded (and entered) big-endian, and the numerals rendered LTR. The weak directionality only applies to the placement of the number in its entirety.  
  
−
=== نویسه‌های خنثی (Neutral) ===
+
== نویسه‌های خنثی (Neutral) ==
−
نویسه‌های خنثی آن‌هایی هستند که بدون متن‌نوشته جهت مشخصی ندارند. مثال‌ها شامل جداکننده‌های بند(paragraph)، جهش‌ها(tabs) و اکثر نویسه‌های فضای‌سفید(whitespace) دیگر است. نمادهای نقطه‌گذاری که در بسیاری از اسکریپت‌ها مشترک هستند، مانند کولون، کاما، نقطه تمام و فضای بدون وقفه نیز(no-break-space) در این دسته قرار می‌گیرند.
+
نویسه‌های خنثی آن‌هایی هستند که بدون متن‌نوشته جهت مشخصی ندارند. مثال‌ها شامل جداکننده‌های بند(paragraph)، جهش‌ها(tabs) و اکثر نویسه‌های فضای‌سفید(whitespace) دیگر است. نمادهای نقطه‌گذاری که در بسیاری از اسکریپت‌ها مشترک هستند، مانند کولون، کاما، نقطه تمام و فاصلهٔ نشکن نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
  
−
=== قالب‌بندی صریح (Explicit formatting) ===
+
== قالب‌بندی صریح (Explicit formatting) ==
−
نویسه‌های قالب‌بندی صریح، که به آن‌ها "نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار" نیز گفته می‌شود، دنباله‌های ویژهٔ یونیکد هستند که رفتار جهت پیش‌گزیدهٔ الگوریتم را تغییر می‌دهند. این نویسه‌ها به «علامت»، «جاسازی»، «جداسازی» و «باطل کردن، پایمال کردن» تقسیم می‌شوند. تأثیرات آنها تا زمان وقوع جداکنندهٔ بند(paragraph separator) یا یک کاراکتر «پاپ(pop)» ادامه می‌یابد.
+
نویسه‌های قالب‌بندی صریح، که به آن‌ها "'''نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار'''" نیز گفته می‌شود، دنباله‌های ویژهٔ یونیکد هستند که رفتار جهت پیش‌گزیدهٔ الگوریتم را تغییر می‌دهند. این نویسه‌ها به «'''علامت'''»، «'''جاسازی'''»، «'''جداسازی'''» و «'''باطل کردن، پایمال کردن'''» تقسیم می‌شوند. تأثیرات آنها تا زمان وقوع جداکنندهٔ بند(paragraph separator) یا یک نویسهٔ «'''پاپ(pop)'''» ادامه می‌یابد.
  
−
==== علامت‌ها (Marks) ====
+
=== علامت‌ها (Marks) ===
−
; همچنین ببینید: [[Right-to-left mark]], [[Left-to-right mark]]
+
اگر یک نویسهٔ «'''ضعیف'''» توسط یک نویسهٔ «'''ضعیف'''» دیگر دنبال شود، الگوریتم به اوّلین نویسهٔ «'''قوی'''» همسایه نگاه می‌کند. گاهی اوقات این منجر به خطاهای نمایش ناخواسته می شود. این خطاها با نویسه‌های «شبه قوی(pseudo-strong)» تصحیح یا جلوگیری می‌شوند. به چنین نویسه‌های کنترل یونیکد «'''علامت'''» گفته می‌شود. علامت (U+200E علامت چپ‌به‌راست (LRM) یا U+200F علامت راست‌به‌چپ (RLM)) باید در مکانی قرار داده شود تا یک شخصیت ضعیف محصور جهت نوشتن را به ارث ببرد.
−
اگر یک نویسهٔ «ضعیف» توسط یک نویسهٔ «ضعیف» دیگر دنبال شود، الگوریتم به اوّلین نویسهٔ «قوی» همسایه نگاه می‌کند. گاهی اوقات این منجر به خطاهای نمایش ناخواسته می شود. این خطاها با نویسه‌های «شبه قوی(pseudo-strong)» تصحیح یا جلوگیری می‌شوند. به چنین نویسه‌های کنترل یونیکد «علامت» گفته می‌شود. علامت (U+200E علامت چپ‌به‌راست (LRM) یا U+200F علامت راست‌به‌چپ (RLM)) باید در مکانی قرار داده شود تا یک شخصیت ضعیف محصور جهت نوشتن را به ارث ببرد.
 
  
−
==== جاسازی‌ها (Embeddings) ====
+
=== جاسازی‌ها (Embeddings) ===
−
نویسه‌های قالب‌بندی جهت «جاسازی» که نویسه‌های زیرمتن نیز خوانده می‌شوند، نشان می‌دهد که یک قطعه از متن باید به عنوان جهت متمایز تلقی شود. متن در میان نویسه‌های قالب‌بندی جاسازی، مستقل از متن اطراف نیست. همچنین، نویسه‌های درون قالب جاسازی‌شده می‌توانند بر ترتیب نویسه‌های خارج تأثیر بگذارند. یونیکد 6.3 تشخیص داد که جاسازی جهت معمولاً تأثیر بسیار زیادی بر محیط اطراف خود دارد و بنابراین استفاده از آنها بی دلیل دشوار است.
+
نویسه‌های قالب‌بندی جهت «'''جاسازی'''» که نویسه‌های «'''زیرمتن'''» نیز خوانده می‌شوند، نشان می‌دهد که یک قطعه از متن باید به عنوان جهت متمایز تلقی شود. متن در میان نویسه‌های قالب‌بندی جاسازی، مستقل از متن اطراف نیست. همچنین، نویسه‌های درون قالب جاسازی‌شده می‌توانند بر ترتیب نویسه‌های خارج تأثیر بگذارند. یونیکد 6.3 تشخیص داد که جاسازی جهت معمولاً تأثیر بسیار زیادی بر محیط اطراف خود دارد و بنابراین استفاده از آنها بی دلیل دشوار است.
  
−
نویسه‌های قالب‌بندی جهت «جاسازی» روش قدیمی یونیکد برای قالب‌بندی صریح هستند و از یونیکد 6.3 به نفع «جداسازی» کنار کشیدند.  
+
نویسه‌های قالب‌بندی جهت «'''جاسازی'''» روش قدیمی یونیکد برای قالب‌بندی صریح هستند و از یونیکد 6.3 به نفع «'''جداسازی'''» کنار کشیدند.  
  
−
==== جداسازی‌ها (Isolates) ====
+
=== جداسازی‌ها (Isolates) ===
−
نویسه‌های قالب‌بندی جهت «جداسازی» که نویسه‌های ایزوله نیز خوانده می‌شوند، نشان می‌دهند که یک قطعه از متن باید به صورت جهت‌دار از محیط اطراف خود جدا باشد. از یونیکد 6.3، این‌ها نویسه‌های قالب‌بندی هستند که در اسناد جدید تشویق می‌شوند - البته هنگامی که بن‌سازه‌های هدف از آنها پشتیبانی کنند. این نویسه‌های قالب‌بندی پس از آشکار شدن اینکه نویسه‌های جاسازی جهت‌دار معمولاً تأثیر بیش از حد زیادی بر محیط اطراف خود دارند و بنابراین استفاده از آنها بی دلیل دشوار است، معرفی شدند. بر خلاف نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «جاسازی»، نویسه‌های «جداسازی» هیچ تأثیری بر ترتیب‌بندی متن خارج از محدوده خود ندارند. جداسازی‌ها می‌توانند تو در تو باشند و ممکن است در جاسازی(Embedding) و پایمال(Override) قرار گیرند.
+
نویسه‌های قالب‌بندی جهت «'''جداسازی'''» که نویسه‌های «'''ایزوله'''» نیز خوانده می‌شوند، نشان می‌دهند که یک قطعه از متن باید به صورت جهت‌دار از محیط اطراف خود جدا باشد. از یونیکد 6.3، این‌ها نویسه‌های قالب‌بندی هستند که در اسناد جدید تشویق می‌شوند - البته هنگامی که بن‌سازه‌های هدف از آنها پشتیبانی کنند. این نویسه‌های قالب‌بندی پس از آشکار شدن اینکه نویسه‌های جاسازی جهت‌دار معمولاً تأثیر بیش از حد زیادی بر محیط اطراف خود دارند و بنابراین استفاده از آنها بی دلیل دشوار است، معرفی شدند. بر خلاف نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «'''جاسازی'''»، نویسه‌های «'''جداسازی'''» هیچ تأثیری بر ترتیب‌بندی متن خارج از محدوده خود ندارند. جداسازی‌ها می‌توانند تو در تو باشند و ممکن است در «'''جاسازی(Embedding)'''» و «'''پایمال(Override)'''» قرار گیرند.
  
−
==== پایمال کردن (Overrides) ====
+
=== پایمال کردن (Overrides) ===
−
نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «پایمال» که باطل یا نادیده گرفتن نیز خوانده می‌شوند، برای باطل کردن جهت پیش‌گزیدهٔ نویسه‌های درون خود و بازنویسی آن استفاده می‌شود. این گونه قالب‌بندی فقط برای موارد خاصی استفاده میشود. (به عنوان مثال مجبور کردن نوشتن متنی از مخلوط انگلیسی، ارقام و حروف عبری از راست به چپ)
+
نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «'''پایمال'''» که «'''باطل'''» یا «'''نادیده گرفتن'''» نیز خوانده می‌شوند، برای باطل کردن جهت پیش‌گزیدهٔ نویسه‌های درون خود و بازنویسی آن استفاده می‌شود. این گونه قالب‌بندی فقط برای موارد خاصی استفاده می‌شود. (به عنوان مثال مجبور کردن نوشتن متنی از مخلوط انگلیسی، ارقام و حروف عبری از راست به چپ)
−
توصیه می‌شود تا جایی که ممکن است از آن‌ها اجتناب شود. به همانطور که در موارد دیگر قالب‌بندی‌های جهت‌دار صادق است، «پایمال» را نیز می‌توان در داخل یکدیگر و در جاسازی و جداشده قرار داد.
+
توصیه می‌شود تا جایی که ممکن است از آن‌ها اجتناب شود. به همانطور که در موارد دیگر قالب‌بندی‌های جهت‌دار صادق است، «'''پایمال'''» را نیز می‌توان در داخل یکدیگر و در «'''جاسازی'''» و «'''جداسازی'''» قرار داد.
  
−
==== پاپ‌ها (Pops) ====
+
=== پاپ‌ها (Pops) ===
−
نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «پاپ» دامنهٔ جدیدترین «جاسازی»، «پایمال» یا «جداسازی» را خاتمه می‌دهند.
+
نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «'''پاپ'''» دامنهٔ جدیدترین «'''جاسازی، زیرمتن'''»، «'''پایمال'''» یا «'''جداسازی'''» را خاتمه می‌دهند.
  
−
=== ران‌ها (Runs) ===
+
== ران‌ها (Runs) ==
−
در الگوریتم، هر دنباله‌ای از نویسه‌های قوی متصل به هم «ران» نامیده می‌شود. یک نویسهٔ «ضعیف» که بین دو نویسهٔ «قوی» با جهت یکسان قرار دارد، جهت گیری آن‌ها را به ارث می‌برد. یک نویسهٔ «ضعیف» که بین دو نویسهٔ «قوی» با جهت نوشتن متفاوت قرار دارد، جهت نوشتن زمینهٔ اصلی را به ارث می‌برد (در یک سند LTR ، شخصیت LTR ، در یک سند RTL ، RTL می‌شود).
+
در الگوریتم، هر دنباله‌ای از نویسه‌های قوی متصل به هم «ران» نامیده می‌شود. یک نویسهٔ «'''ضعیف'''» که بین دو نویسهٔ «'''قوی'''» با جهت یکسان قرار دارد، جهت گیری آن‌ها را به ارث می‌برد. یک نویسهٔ «'''ضعیف'''» که بین دو نویسهٔ «'''قوی'''» با جهت نوشتن متفاوت قرار دارد، جهت نوشتن زمینهٔ اصلی را به ارث می‌برد (در یک سند چپ‌به‌راست ، جهت چپ‌به‌راست، و در یک سند راست‌به‌چپ، جهت راست‌به‌چپ می‌شود).
 +
 
 +
== نوشتن نویسه‌های کنترل جهت در [[صفحه_کلید_فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] ==
 +
اکثر نویسه‌های کنترل جهت برای متن‌های دوسویه به صورت پیش‌گزیده در صفحه‌کلید فارسی استاندارد وجود دارند، و می‌توان با استفاده از '''دگرساز راست''' آن‌ها را وارد کرد.
 +
 
 +
البته نویسه‌های ایزوله به صورت پیش‌گزیده در صفحه‌کلید فارسی وجود ندارند، اما می‌توان با استفاده از کلیدهای ترکیبی {{ic|'''Ctrl + Shift + U'''}} در زبان اینگیلیسی و وارد کردن معادل یونیکد آنها، این نویسه‌ها را وارد کرد. کافیست پس از فشردن کلید‌های ترکیبی {{ic|'''Ctrl + Shift + U'''}} در زبان اینگیلیسی، معادل یونیکد نویسه را وارد و کلید {{ic|Enter}}(ورود) یا {{ic|Space}}(فاصله) را فشار دهید.
 +
[[پرونده:Keyboard-fa-altgr.png|thumbnail|left|500px|حالت با دگرساز راست]]
 +
{| class="wikitable sortable"
 +
! نام
 +
! توضیحات
 +
! نویسه
 +
! کلید
 +
|-
 +
| LRM || علامت چپ‌به‌راست || ('''U+200E''') || {{ic|Alt+(}}
 +
|-
 +
| RLM || علامت راست‌به‌چپ || ('''U+200F''') || {{ic|Alt+)}}
 +
|-
 +
| LRE || زیرمتن چپ‌به‌راست || ('''U+202A''') || {{ic|Alt+{}}
 +
|-
 +
| RLE || زیرمتن راست‌به‌چپ || ('''U+202B''') || {{ic|Alt+}}}
 +
|-
 +
| PDF || پایان قالب‌بندی || ('''U+202C''') || {{ic|Alt+P}}
 +
|-
 +
| LRO || اکیداً چپ‌به‌راست || ('''U+202D''') || {{ic|Alt+O}}
 +
|-
 +
| RLO || اکیداً راست‌به‌چپ || ('''U+202E''') || {{ic|Alt+I}}
 +
|-
 +
| LRI || ایزوله چپ‌به‌راست || ('''U+2066''') || {{ic|Ctrl+Shift+U 2066}}
 +
|-
 +
| RLI || ایزوله راست‌به‌چپ || ('''U+2067''') || {{ic|Ctrl+Shift+U 2067}}
 +
|-
 +
| FSI || ایزوله اولین نویسهٔ قوی || ('''U+2068''') || {{ic|Ctrl+Shift+U 2068}}
 +
|-
 +
| PDI || پایان ایزوله || ('''U+2069''') || {{ic|Ctrl+Shift+U 2069}}
 +
|-
 +
|}
  
 
== جدول نویسه‌های دوسویهٔ ممکن ==
 
== جدول نویسه‌های دوسویهٔ ممکن ==
 +
{| class="wikitable sortable"
 +
! data-sort-type="text"| گونه
 +
! class="unsortable"  | توضیحات
 +
! data-sort-type="text"| قدرت
 +
! data-sort-type="text"| جهت‌گیری
 +
! class="unsortable"  | نویسه‌های کنترل دوجهته
 +
! class="unsortable"  | دامنهٔ عمومی
 +
|-
 +
| L || جهت چپ به راست || قوی || چپ‌به‌راست || U+200E LEFT-TO-RIGHT MARK (LRM)
 +
|
 +
|-
 +
| R || جهت راست به چپ || قوی || راست‌به‌چپ || U+200F RIGHT-TO-LEFT MARK (RLM)
 +
|
 +
|-
 +
| AL || حروف عربی || قوی || راست‌به‌چپ || U+061C ARABIC LETTER MARK (ALM)
 +
|
 +
|-
 +
| EN || اعداد اروپایی || ضعیف ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| ES || جداکننده‌های اروپایی || ضعیف ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| ET || پایان‌دهندهٔ اعداد اروپایی || ضعیف ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| AN || اعداد عربی || ضعیف ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| CS || جداکنندهٔ اعداد معمولی || ضعیف ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| NSM || علامت بدون فضا || ضعیف ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| BN || مرز خنثی || ضعیف ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| B || جداکنندهٔ بند || خنثی ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| S || جداکنندهٔ بخش || خنثی ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| WS || فضای سفید || خنثی ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| ON || دیگر نویسه‌های خنثی || خنثی ||  ||
 +
|
 +
|-
 +
| LRE || جاسازی یا زیرمتن چپ به راست || صریح || چپ‌به‌راست || U+202A LEFT-TO-RIGHT EMBEDDING (LRE)
 +
| فقط نویسهٔ LRE
 +
|-
 +
| LRO || باطل کردن یا اکیداً چپ به راست || صریح || چپ‌به‌راست || U+202D LEFT-TO-RIGHT OVERRIDE (LRO)
 +
| فقط نویسهٔ LRO
 +
|-
 +
| RLE || جاسازی یا زیرمتن راست به چپ || صریح || راست‌به‌چپ || U+202B RIGHT-TO-LEFT EMBEDDING (RLE)
 +
| فقط نویسهٔ RLE
 +
|-
 +
| RLO || باطل کردن یا اکیداً راست به چپ || صریح || راست‌به‌چپ || U+202E RIGHT-TO-LEFT OVERRIDE (RLO)
 +
| فقط نویسهٔ RLO
 +
|-
 +
| PDF || پایان قالب جهت‌گیری(هم زیرمتن هم اکیداً) || صریح ||  || U+202C POP DIRECTIONAL FORMATTING (PDF)
 +
| فقط نویسهٔ PDF
 +
|-
 +
| LRI || جداساز چپ به راست || صریح || چپ‌به‌راست || U+2066 LEFT-TO-RIGHT ISOLATE (LRI)
 +
| فقط نویسهٔ LRI
 +
|-
 +
| RLI || جداساز راست به چپ || صریح || راست‌به‌چپ || U+2067 RIGHT-TO-LEFT ISOLATE (RLI)
 +
| فقط نویسهٔ RLI
 +
|-
 +
| FSI || جداساز اوّلین نویسهٔ قوی || صریح ||  || U+2068 FIRST STRONG ISOLATE (FSI)
 +
| فقط نویسهٔ FSI
 +
|-
 +
| PDI || پایان جداسازی || صریح ||  || U+2069 POP DIRECTIONAL ISOLATE (PDI)
 +
| فقط نویسهٔ PDI
 +
|-
 +
|}
 +
 +
[[رده: مقاله‌های کاربران]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ مرداد ۱۴۰۱، ساعت ۰۵:۳۰

متن دوسویه (به انگلیسی: Bidirectional text) به متنی گفته می‌شود که شامل هر دو جهت نگارش باشد، یعنی هم راست‌به‌چپ باشد و هم چپ‌به‌راست. چنین متنی معمولاً دارای گونه‌های مختلف الفبا است.

پشتیبانی از اسکریپت دو جهته، توانایی یک سیستم کامپیوتری برای نمایش صحیح متن دوسویه است. این اصطلاح اغلب به BiDi یا bidi کوتاه می‌شود.

استاندارد یونیکد به طور کامل از متن دوسویه پشتیبانی می‌کند. برای این کار استاندارد کدگذاری یونیکد، تمام نویسه‌ها را به چهار گونه تقسیم می‌کند: «قوی»، «ضعیف»، «خنثی»، «صریح، واضح»


یادداشت: بیشتر این صفحه ترجمه‌ای از صفحهٔ Bidirectional_text است.


نویسه‌های قوی (Strong)

نویسه‌های قوی آن‌هایی هستند که جهت مشخصی دارند. نمونه‌هایی از این نوع نویسه‌ها شامل حروف الفبا، نویسه‌های هجا، ایده نگاری‌های هان، ارقام غیر اروپایی یا غیر عربی و علائم نگارشی مخصوص آن اسکریپت است.

نویسه‌های ضعیف (Weak)

نویسه‌های ضعیف آن‌هایی هستند که جهت مبهمی دارند. نمونه‌هایی از این نوع نویسه‌ها عبارتند از: ارقام اروپایی، ارقام هند شرقی، نمادهای حسابی و نمادهای ارز.

اعداد

Unless a directional override is present numbers are always encoded (and entered) big-endian, and the numerals rendered LTR. The weak directionality only applies to the placement of the number in its entirety.

نویسه‌های خنثی (Neutral)

نویسه‌های خنثی آن‌هایی هستند که بدون متن‌نوشته جهت مشخصی ندارند. مثال‌ها شامل جداکننده‌های بند(paragraph)، جهش‌ها(tabs) و اکثر نویسه‌های فضای‌سفید(whitespace) دیگر است. نمادهای نقطه‌گذاری که در بسیاری از اسکریپت‌ها مشترک هستند، مانند کولون، کاما، نقطه تمام و فاصلهٔ نشکن نیز در این دسته قرار می‌گیرند.

قالب‌بندی صریح (Explicit formatting)

نویسه‌های قالب‌بندی صریح، که به آن‌ها "نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار" نیز گفته می‌شود، دنباله‌های ویژهٔ یونیکد هستند که رفتار جهت پیش‌گزیدهٔ الگوریتم را تغییر می‌دهند. این نویسه‌ها به «علامت»، «جاسازی»، «جداسازی» و «باطل کردن، پایمال کردن» تقسیم می‌شوند. تأثیرات آنها تا زمان وقوع جداکنندهٔ بند(paragraph separator) یا یک نویسهٔ «پاپ(pop)» ادامه می‌یابد.

علامت‌ها (Marks)

اگر یک نویسهٔ «ضعیف» توسط یک نویسهٔ «ضعیف» دیگر دنبال شود، الگوریتم به اوّلین نویسهٔ «قوی» همسایه نگاه می‌کند. گاهی اوقات این منجر به خطاهای نمایش ناخواسته می شود. این خطاها با نویسه‌های «شبه قوی(pseudo-strong)» تصحیح یا جلوگیری می‌شوند. به چنین نویسه‌های کنترل یونیکد «علامت» گفته می‌شود. علامت (U+200E علامت چپ‌به‌راست (LRM) یا U+200F علامت راست‌به‌چپ (RLM)) باید در مکانی قرار داده شود تا یک شخصیت ضعیف محصور جهت نوشتن را به ارث ببرد.

جاسازی‌ها (Embeddings)

نویسه‌های قالب‌بندی جهت «جاسازی» که نویسه‌های «زیرمتن» نیز خوانده می‌شوند، نشان می‌دهد که یک قطعه از متن باید به عنوان جهت متمایز تلقی شود. متن در میان نویسه‌های قالب‌بندی جاسازی، مستقل از متن اطراف نیست. همچنین، نویسه‌های درون قالب جاسازی‌شده می‌توانند بر ترتیب نویسه‌های خارج تأثیر بگذارند. یونیکد 6.3 تشخیص داد که جاسازی جهت معمولاً تأثیر بسیار زیادی بر محیط اطراف خود دارد و بنابراین استفاده از آنها بی دلیل دشوار است.

نویسه‌های قالب‌بندی جهت «جاسازی» روش قدیمی یونیکد برای قالب‌بندی صریح هستند و از یونیکد 6.3 به نفع «جداسازی» کنار کشیدند.

جداسازی‌ها (Isolates)

نویسه‌های قالب‌بندی جهت «جداسازی» که نویسه‌های «ایزوله» نیز خوانده می‌شوند، نشان می‌دهند که یک قطعه از متن باید به صورت جهت‌دار از محیط اطراف خود جدا باشد. از یونیکد 6.3، این‌ها نویسه‌های قالب‌بندی هستند که در اسناد جدید تشویق می‌شوند - البته هنگامی که بن‌سازه‌های هدف از آنها پشتیبانی کنند. این نویسه‌های قالب‌بندی پس از آشکار شدن اینکه نویسه‌های جاسازی جهت‌دار معمولاً تأثیر بیش از حد زیادی بر محیط اطراف خود دارند و بنابراین استفاده از آنها بی دلیل دشوار است، معرفی شدند. بر خلاف نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «جاسازی»، نویسه‌های «جداسازی» هیچ تأثیری بر ترتیب‌بندی متن خارج از محدوده خود ندارند. جداسازی‌ها می‌توانند تو در تو باشند و ممکن است در «جاسازی(Embedding)» و «پایمال(Override)» قرار گیرند.

پایمال کردن (Overrides)

نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «پایمال» که «باطل» یا «نادیده گرفتن» نیز خوانده می‌شوند، برای باطل کردن جهت پیش‌گزیدهٔ نویسه‌های درون خود و بازنویسی آن استفاده می‌شود. این گونه قالب‌بندی فقط برای موارد خاصی استفاده می‌شود. (به عنوان مثال مجبور کردن نوشتن متنی از مخلوط انگلیسی، ارقام و حروف عبری از راست به چپ) توصیه می‌شود تا جایی که ممکن است از آن‌ها اجتناب شود. به همانطور که در موارد دیگر قالب‌بندی‌های جهت‌دار صادق است، «پایمال» را نیز می‌توان در داخل یکدیگر و در «جاسازی» و «جداسازی» قرار داد.

پاپ‌ها (Pops)

نویسه‌های قالب‌بندی جهت‌دار «پاپ» دامنهٔ جدیدترین «جاسازی، زیرمتن»، «پایمال» یا «جداسازی» را خاتمه می‌دهند.

ران‌ها (Runs)

در الگوریتم، هر دنباله‌ای از نویسه‌های قوی متصل به هم «ران» نامیده می‌شود. یک نویسهٔ «ضعیف» که بین دو نویسهٔ «قوی» با جهت یکسان قرار دارد، جهت گیری آن‌ها را به ارث می‌برد. یک نویسهٔ «ضعیف» که بین دو نویسهٔ «قوی» با جهت نوشتن متفاوت قرار دارد، جهت نوشتن زمینهٔ اصلی را به ارث می‌برد (در یک سند چپ‌به‌راست ، جهت چپ‌به‌راست، و در یک سند راست‌به‌چپ، جهت راست‌به‌چپ می‌شود).

نوشتن نویسه‌های کنترل جهت در صفحه‌کلید فارسی

اکثر نویسه‌های کنترل جهت برای متن‌های دوسویه به صورت پیش‌گزیده در صفحه‌کلید فارسی استاندارد وجود دارند، و می‌توان با استفاده از دگرساز راست آن‌ها را وارد کرد.

البته نویسه‌های ایزوله به صورت پیش‌گزیده در صفحه‌کلید فارسی وجود ندارند، اما می‌توان با استفاده از کلیدهای ترکیبی Ctrl + Shift + U در زبان اینگیلیسی و وارد کردن معادل یونیکد آنها، این نویسه‌ها را وارد کرد. کافیست پس از فشردن کلید‌های ترکیبی Ctrl + Shift + U در زبان اینگیلیسی، معادل یونیکد نویسه را وارد و کلید Enter(ورود) یا Space(فاصله) را فشار دهید.

حالت با دگرساز راست
نام توضیحات نویسه کلید
LRM علامت چپ‌به‌راست (U+200E)

Alt+(

RLM علامت راست‌به‌چپ (U+200F)

Alt+)

LRE زیرمتن چپ‌به‌راست (U+202A)

Alt+{

RLE زیرمتن راست‌به‌چپ (U+202B)

Alt+}

PDF پایان قالب‌بندی (U+202C)

Alt+P

LRO اکیداً چپ‌به‌راست (U+202D)

Alt+O

RLO اکیداً راست‌به‌چپ (U+202E)

Alt+I

LRI ایزوله چپ‌به‌راست (U+2066)

Ctrl+Shift+U 2066

RLI ایزوله راست‌به‌چپ (U+2067)

Ctrl+Shift+U 2067

FSI ایزوله اولین نویسهٔ قوی (U+2068)

Ctrl+Shift+U 2068

PDI پایان ایزوله (U+2069)

Ctrl+Shift+U 2069

جدول نویسه‌های دوسویهٔ ممکن

گونه توضیحات قدرت جهت‌گیری نویسه‌های کنترل دوجهته دامنهٔ عمومی
L جهت چپ به راست قوی چپ‌به‌راست U+200E LEFT-TO-RIGHT MARK (LRM)
R جهت راست به چپ قوی راست‌به‌چپ U+200F RIGHT-TO-LEFT MARK (RLM)
AL حروف عربی قوی راست‌به‌چپ U+061C ARABIC LETTER MARK (ALM)
EN اعداد اروپایی ضعیف
ES جداکننده‌های اروپایی ضعیف
ET پایان‌دهندهٔ اعداد اروپایی ضعیف
AN اعداد عربی ضعیف
CS جداکنندهٔ اعداد معمولی ضعیف
NSM علامت بدون فضا ضعیف
BN مرز خنثی ضعیف
B جداکنندهٔ بند خنثی
S جداکنندهٔ بخش خنثی
WS فضای سفید خنثی
ON دیگر نویسه‌های خنثی خنثی
LRE جاسازی یا زیرمتن چپ به راست صریح چپ‌به‌راست U+202A LEFT-TO-RIGHT EMBEDDING (LRE) فقط نویسهٔ LRE
LRO باطل کردن یا اکیداً چپ به راست صریح چپ‌به‌راست U+202D LEFT-TO-RIGHT OVERRIDE (LRO) فقط نویسهٔ LRO
RLE جاسازی یا زیرمتن راست به چپ صریح راست‌به‌چپ U+202B RIGHT-TO-LEFT EMBEDDING (RLE) فقط نویسهٔ RLE
RLO باطل کردن یا اکیداً راست به چپ صریح راست‌به‌چپ U+202E RIGHT-TO-LEFT OVERRIDE (RLO) فقط نویسهٔ RLO
PDF پایان قالب جهت‌گیری(هم زیرمتن هم اکیداً) صریح U+202C POP DIRECTIONAL FORMATTING (PDF) فقط نویسهٔ PDF
LRI جداساز چپ به راست صریح چپ‌به‌راست U+2066 LEFT-TO-RIGHT ISOLATE (LRI) فقط نویسهٔ LRI
RLI جداساز راست به چپ صریح راست‌به‌چپ U+2067 RIGHT-TO-LEFT ISOLATE (RLI) فقط نویسهٔ RLI
FSI جداساز اوّلین نویسهٔ قوی صریح U+2068 FIRST STRONG ISOLATE (FSI) فقط نویسهٔ FSI
PDI پایان جداسازی صریح U+2069 POP DIRECTIONAL ISOLATE (PDI) فقط نویسهٔ PDI
برگرفته از «https://wiki.ubuntu-ir.org/index.php?title=متن_دوسویه&oldid=6659»