Chmod: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۳ دی ۱۳۹۹، ساعت ۲۳:۱۸

chmod که مخفف change mode است، نرم‌افزاری برای تغییر دسترسی‌های یک پرونده است.

از این برنامه برای اصلاح این‌که چه کسانی اجازه اجرا، خواندن و نوشتن در کدام شاخه‌ها و روی کدام پرونده‌ها را دارند، استفاده می‌شود.

دیدن دسترسی‌ها

برای دیدن دسترسی‌های پرونده‌ها می‌توان از برنامهٔ ls به این صورت استفاده کرد: $ ls -l

در هر خط، نخستین نویسه، نشان دهندهٔ نوع پرونده است. برخی مقدارهایی که این نویسه می‌گیرد:

• - : نشان‌دهندهٔ پروندهٔ عادی
• d : نشان دهندهٔ شاخه
• l : نشان دهندهٔ پیوند
• s : نشان‌دهندهٔ سوکت
• b : نشان دهندهٔ بلاک
• c : نشان‌دهندهٔ نویسه
• ...

بعد از نخستین نویسه ۹ نویسهٔ بعدی برای نمایش دسترسی‌های پرونده استفاده می‌شود. این نویسه‌ها می‌توانند مقدارهای زیر را داشته باشند:

• r : نشان‌دهندهٔ دسترسی خواندن (read)
• w : نشان‌دهندهٔ دسترسی نوشتن (write)
• x : نشان‌دهندهٔ دسترسی اجرا (execute)
• - : نشان‌دهندهٔ این است که دسترسی تعیین نشده
• X : ...
• s : نشان‌دهندهٔ بیت SUID یا SGID است
• S : نشان‌دهندهٔ بیت SUID یا SGID است، اما دسترسی اجرایی(x) متناظر تعیین نشده است
• t : نشان‌دهندهٔ بیت چسبناک(sticky-bit) یا محافظت از حذف است
• T : نشان‌دهندهٔ بیت چسبناک(sticky-bit) یا محافظت از حذف است، اما بیت اجرایی(x) متناظر تعیین نشده است

بعد از نخستین نویسه بقیهٔ ۹ نویسه به سه گروه سه‌تایی تقسیم می‌شوند. به ترتیب از سمت چپ :

• سه نویسهٔ نخست نشان‌دهندهٔ دسترسی‌های مالک پرونده یا کاربر(user) : -rwxrwxrwx
• سه نویسهٔ پس از آن، نشان‌دهندهٔ دسترسی‌های گروه(group) : -rwxrwxrwx
• و در پایان، سه نویسهٔ باقی‌مانده، نشان‌دهندهٔ دسترسی‌های دیگران(other) : -rwxrwxrwx

برای مثال :

• -rwxr-xr-x : نشان می‌دهد که صاحب پرونده(چون نخستین نویسه "-" است) تمام دسترسی های خواندن، نوشتن و اجرا کردن را دارد و اعضای گروه پرونده و دیگران اجازهٔ خواندن و اجرا کردن پرونده را دارند، ولی اجازهٔ نوشتن در پرونده را ندارند.

• drwxr-x--- : نشان می‌دهد که صاحب شاخه(چون نخستین نویسه "d" است) تمام دسترسی‌های خواندن، نوشتن و دیدن پرونده‌های درون شاخه را دارد و اعضای گروه شاخه، اجازهٔ خواندن و دیدن پرونده‌های داخلی را دارند و دیگران هیچ اجازه‌ای برای خواندن از، نوشتن در یا دیدن محتوای شاخه را ندارند.

• drwxrwxrwt : نشان می‌دهد که صاحب شاخه(چون نخستین نویسه "d" است) تمام دسترسی‌های خواندن، نوشتن و دیدن پرونده‌های درون شاخه را دارد و اعضای گروه شاخه نیز مانند صاحب شاخه، اجازه خواندن، نوشتن و دیدن پرونده‌های درون شاخه را دارند و دیگران نیز همه دسترسی ها را دارند و همچنین بیت چسبناک(sticky-bit) نیز برای این شاخه تعیین شده است.

گزینه‌ها

-c, --changes

مانند verbose اما فقط در صورت ایجاد تغییر گزارش می‌دهد

-f, --silent, --quiet

بیش‌تر پیغام های خطا را نادیده می‌گیرد

-v, --verbose

برای هر فرایند، اطّلاعات اضافی را چاپ می‌کند

--no-preserve-root

do not treat '/' specially (the default)

--preserve-root

fail to operate recursively on '/'

--reference=RFILE

استفاده از دسترسی‌های پرونده 'RFILE' به عنوان مرجع (از دسترسی‌های پرونده 'RFILE' استفاده می‌کند)

-R, --recursive

تغییر همه پرونده‌ها و شاخه‌ها به صورت بازگشتی

--help

راهنما را نمایش می‌دهد

--version

نگارش برنامه را نمایش می‌دهد

روش کار

برای استفاده از chmod باید سه چیز را به ان بگوییم:

• چه‌کسی : برای چه کسی دسترسی‌ها را تعیین می کنیم.
• چه‌کار : چه تغییری ایجاد می کنیم؟ آیا ما دسترسی را اضافه یا حذف می کنیم؟
• چه‌چیز : کدام یک از دسترسی‌ها را تعیین می کنیم؟

مقدار هایی که می‌توانیم برای "چه کسی" استفاده کنیم، عبارتند از:

u : کاربر(User)، به معنی صاحب پرونده یا شاخه.

g : گروه(Group)، به معنی اعضای گروهی است که پرونده به آن تعلق دارد.

o : دیگران(Others)، به معنی افرادی است که توسط دسترسی‌های "u" و "g" اداره نمی شوند.

a : همه(All)، به معنی همه موارد بالا.

مقدار هایی که می‌توانیم برای "چه‌کار" استفاده کنیم، عبارتند از:

+ : علامت به‌اضافه، از این علامت برای اضافه کردن دسترسی به دسترسی های موجود استفاده می‌شود.

- : علامت منهی، از این علامت برای حذف کردن دسترسی استفاده‌ می‌شود.

= : علامت مساوی، از این علامت برای اضافه کردن دسترسی های تعیین شده و حذف بقیه دسترسی ها استفاده می‌شود.

مقدار هایی که می‌توانیم برای "چه‌چیز" استفاده کنیم، عبارتند از:

r : دسترسی خواندن

w : دسترسی نوشتن

x : دسترسی اجرا

s : بیت SUID یا SGID

t : بیت چسبناک(sticky-bit)

برای مثال:

• u=rwx : نشان می‌دهد که دسترسی های مالک پرونده یا شاخه را به خواندن، نوشتن و اجرا کردن تغیر بده و بقیه مجوز ها را حذف کن.
• a+x : نشان می‌دهد که دسترسی اجرا را به همه کاربران (مالک، گروه پرونده، دیگران) پرونده یا شاخه اضافه کن.
• u=rwx,go+rx : نشان می‌دهد که دسترسی های مالک پرونده یا شاخه را به خواندن، نوشتن و اجرا کردن تغیر بده و دسترسی های خواندن و اجرا کردن را به گروه پرونده و دیگران اضافه کن.
• u+s,go+x : نشان می‌دهد که بیت SUID را به مالک پرونده یا شاخه اضافه کن و دسترسی اجرا کردن را به گروه و دیگران اضافه کن.

بیت SUID یا SGID فقط به دسترسی های مالک یا گروه پرونده قابل اضافه شدن است و به دسترسی های دیگران قابل اضافه شدن نیست.

برای تنظیم این بیت باید مالک فایل یا ابرکاربر باشید.

بیت SUID یا SGID فقط برای برنامهٔ های باینری عمل میکند و برای اسکریپت ها عمل نمیکند.

• o+t : نشان می‌دهد که بیت چسبناک(sticky-bit) را به پرونده یا شاخه مورد نظر اضافه کن

بیت چسبناک(sticky-bit) فقط به دسترسی های دیگران قابل اضافه کردن است.

برای تنظیم این بیت باید مالک فایل یا ابرکاربر باشید.

تغییر دسترسی ها

می‌توان از برنامهٔ chmod به این شکل استفاده کرد:

chmod [OPTION]... MODE[,MODE]... FILE...
chmod [OPTION]... OCTAL-MODE FILE...
chmod [OPTION]... --reference=RFILE FILE...

برای مثال،یک پرونده با نام new.txt میسازیم. برای دیدن دسترسی های پرونده مورد نظر از فرمان ls به این صورت استفاده‌ میکنیم:

$ ls -l new.txt

ما میخواهیم مالک پرونده دسترسی‌های خواندن، نوشتن و اجرا داشته باشد و گروه و سایر کاربران فقط دسترسی‌های خواندن و اجرا داشته باشند. ما می توانیم با استفاده از دستور زیر این کار را انجام دهیم:

$ chmod u=rwx,og=rx new.txt

در ادامه ما میخواهیم دسترسی اجرا را از تمام کاربران بگیریم، پس اینگونه عمل میکنید:

$ chmod a-x new.txt

ترجمه لغات

• شاخه: دایرکتوری یا پوشه - directory
• دسترسی: مجوز یا اجازه - permission
• پرونده: فایل - file
• نویسه: کاراکتر - character
• پرونده: لینک - link