بایوس
بایوس یا سامانهٔ ورودی/خروجیِ پایه (به انگلیسی: Basic Input/Output System) (اختصاری BIOS) به مجموعه‌ای از رویه‌ها یا برنامه‌های ذخیره شده در تراشه در رایانه‌های شخصی گفته می‌شود ، به عبارت دیگر بایوس (BIOS) برنامه‌ای روی قطعه‌ای از مادربورد (Motherboard) است که وظیفه هماهنگ کردن و پیکربندی‌های پایه‌ای و همچنین بوت کردن سیستم عامل را بر عهده دارد.
مفهموم BIOS برای اولین بار توسط Gary Kildall (که یک محقق کامپیوتر بود) بیان شد و برای اولین بار در سیستم عاملش CP/M ظاهر شد. بعدها در نسخه‌هایی از سیستم عامل MS-DOS فایل‌هایی قرار گرفتند که کار مشابه BIOS را انجام می‌دادند.
ورودی/خروجی را اداره می‌کنند. وجود این برنامه‌ها در رایانه موجب می‌شود که برنامه‌های کاربردی به‌طور مستقیم برای کنترل سخت‌افزار،
و از سرویسهای رایانه استفاده کنند. بایوس یک رایانه، نخستین کُدی است که هنگام روشن کردن آن اجرا می‌شود و وظیفه ابتدایی آن بارگذاری و آغاز کردن سیستم عامل است. وقتی رایانه روشن می‌شود، نخستین کار بایوس، تشخیص قطعات سیستم مانند کارت گرافیکی، صفحه کلید و موشواره، دیسک سخت، دیسک‌گردانهای نوری و سایر سخت افزارهاست. بایوس سپس نرم‌افزاری را که در دیسک سخت یا لوح فشرده برای بالاآمدن یا بوت شدن ذخیره شده، تشخیص داده و بوت لودر (Boot loader) آن را اجرا میکند.
