نسخهٔ کنونی تا ‏۳ فروردین ۱۴۰۰، ساعت ۱۷:۲۸

پیش نویس: رابط خط فرمان(به انگلیسی command-line interface یا CLI) معمولاً به پوسته‌هایی اشاره می‌کند که کاربر از طریق نوشتن دستورات و نام نرم‌افزارها در آن با سیستم‌عامل در ارتباط است. امروزه می‌توان در توزیع‌هایی مانند اوبونتو با استفاده از شبیه‌ساز پایانه به رابط خط فرمان دسترسی داشت.

این صفحه با نگاه به توزیع ابونتو نوشته شده است. اما میتواند برای توزیع‌های دیگر نیز کارا باشد.

مقدمه

اگرچه اوبونتو یک توزیع تماما گرافیکی و مناسب برای تازه کاران است٬ با این حال همچنان ممکن است شرایطی پیش آید که چند خط کد از مدت ها کلیک موس جلوگیری کند. جدا از اینکه شما چطور از ابونتو استفاده میکنید٬ این سیستم عامل توانایی های بی‌نظیری در خط فرمان دارد.

پیشفرض‌ها

این مقاله فرض میکند که شما یکی از نسخه های لینوکس توزیع ابونتو را در حال اجرا دارید و تصمیم به یادگیری عملکرد داخلی آن گرفته اید. ما مفصلا ظاهر و تاریخ خط فرمان را شرح خواهیم داد.

اگر به اندازهٔ کافی صبور نیستید مقاله را از بخش دستور کار دنبال کنید.

خط فرمان چیست

یک خط فرمان٬ ساده ترین شکل ممکن برای یک رابط کاربری است که بر اساس نوشته‌ها کار می‌کند. یا می‌توان گفت پردازش‌گر مستقیم متن است. که در بیشتر مواقع٬ کاربر با تایپ یک یا چند فرمان٬ مستقیما با کامپیوتر تعامل می‌کند و بر اساس فرمان دریافت شده اقداماتی در پردازنده انجام می‌دهد.

تاریخچه

در اوایل کامپیوترها تنها خط فرمان داشتند. مفهوم رابط کاربری گرافیکی (GUI) اولین بار توسط مهندسین Xerox’s Palo Alto Research Center (PARC) طراحی و توسعه یافت. اندکی بعد اپل با پرداخت پول حق مطالعه‌ی آن ایده را خرید و کمی بعد صاحب رابط گرافیکی انحصاری خود شد.

تا سال ۱۹۸۶ که UNIX رابط گرافیکی خود را نداشت تا آن توسط پروژه‌ی MIT توسعه یافت و X نام گرفت. در این میان اما لینوکس باید ده سال دیگر هم انتظار میکشید تا XFree86 عرضه شود. XFree86 یک اقتباس رایگان از پروژه‌ی X Server بود (که همچنان نیز موجود است).

همانطور که پیش تر اشاره شد٬ خط فرمان (CLI: Command Line Interface) پیش از اختراع محیط گرافیکی٬ تنها راه ارتباط با کامپیوتر ها بود. در سال ۱۹۶۹ آزمایشگاه‌های Bell Telephone نسخه‌ی اول UNIX Timeshare System را ارائه کردند. یونیکس به عنوان تنها راه ارتباط دارای پوسته‌ای بر مبنای محیط متنی به نام sh بود که تا مدت‌های طولانی نیز همانطور ماند. بعد تر مشتقاتی از یونیک تحت عنوان هایی همچون UNIX: HP-UX, 1BSD, Solaris, OpenVMS, IRIX, SCO XENIX منتشر شد. درست در همین زمان GNU/Linux پا به عرصه‌ی وجود گذاشت. اگرچه تاریخچه‌ی گنو-لینوکس از حوصله‌ی این مقاله خارج است. لازم است تنها اشاره شود که در گنو-لینوکس بعدتر جایگزین هایی برای sh عرضه شدند٬ همچون: zsh, ksh, bourne shell و غیره.

مزایای استفاده از خط فرمان

تا اینجا میدانیم که خط فرمان پیش از محیط گرافیکی در کامپیوتر ها وجود داشته است. اما از آنجا که امروزه محیط های گرافیکی رایج هستند٬ چرا همچنان باید به خط فرمان اهمیت داد؟ خط فرمان چندین برتری دارد که عبارت اند از:

۱- جلوگیری از هدر رفتن زمان. ۲- در زمان‌هایی که رایانه‌ در اجرای رابط گرافیکی ناتوان است ( برای نمونه زمانی که در پیکربندی سیستم مشکلی پیش آمده باشد)٬ همچنان قابل اجراست و در راه اندازی مجدد سیستم می‌تواند به شما کمک کند. ۳- شما را قادر میسازد تا از ظرفیت هایی از لینوکس استفاده کنید که محیط گرافیکی آن را در اختیار شما نمیگذارد. (مثلا٬ اسکریپت نویسی برای وظایف تکراری)

برای مثال از شما خواسته اند تا مدیر سیستم رایانه ای باشید که بخش بزرگی از فضای ذخیره سازی اطلاعاتش پر شده است. شما میخواهید به سرعت متوجه شوید که کدام بخش بیشتر اشغال شده است. بسیار خب٬ ساده است٬ خط فرمان را باز میکنید و تایپ میکنید:

du | sort -n

چگونه خط فرمان را صدا کنیم

روش های اجرای خط فرمان با توجه محیط های گرافیکی مختلف می‌تواند بسیار متفاوت باشد:

یونیتی (اوبونتو ۱۴.۰۴):

Dash -> Search for Terminal
Dash -> More Apps -> 'See More Results' -> Terminal
Dash -> More Apps -> Accessories -> Terminal

میزکار Gnome (اوبونتو گنوم):

Activities -> Search for Terminal

میزکار KDE (کوبونتو):

KDE Menu | Applications | System | Konsole Terminal Program

میزکار XFCE (زوبونتو):

Applications | System | Terminal