نسخهٔ ‏۲ مهر ۱۳۹۵، ساعت ۱۲:۱۶

ردشیفت (به انگلیسی Redshift)، یک نرم‌افزار آزاد است که به منظور سلامتی بینایی و جلوگیری از اختلال در ساعت زیستی بدن استفاده می‌شود.

پیشینهٔ علمی

ساعت زیستی بدن، چرخه‌ای تقریباً ۲۴ ساعته در فرایندهای زیست‌شیمیایی، فیزیولوژیکی، یا رفتاری موجودات زنده، شامل حیوانات، گیاهان، قارچ‌ها و سیانوباکتری‌ها است. اختلال در این چرخه می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های بسیاری، مانند چاقی، کلسترول بالا، بیش‌فعّالی در کودکان و حتا مخاطراتی نظیر تغییرات گسترده مولکولی و رفتاری شود.

یکی از عوامل مهم تأثیر گذار بر چرخهٔ شبانه‌روزی بدن، قرار گرفتن در معرض نورهای با طیف آبی، پس از غروب آفتاب است. محقّقان دانشگاه هاردارد به تازگی دریافته‌اند که دیدن نورهای آبی در ساعات پایانی شبانه‌روز، می‌تواند ساعت زیستی بدن را برهم زده و باعث اختلال خواب شود.

دلیل این امر، گیرنده‌های نوری داخل چشم به نام ملانوپسین هستنند که به نورهای آبی طیف ۴۶۰ تا ۴۸۰ نانومتر حسّاسند و هورمون ملاتونین را که مربوط به بیداری از چرخه‌ٔ خواب در صبح است، آزاد می‌کنند.

یکی از بزرگ‌ترین منابع نور آبی در این طیف، صفحه‌های نمایشگرهای RGB رایانه‌ها هستند، زیرا برای داشتن تصویری که بیش‌تر مورد پسند واقع شود، معمولاً سلول آبی در پیکسل‌های این نمایشگرها، نوری قوی‌تر از دو سلّول قرمز و سبز تولید می‌کند. تحقیقات نشان داده که هر فرد عادّی که پیش از خواب با رایانه‌ها سر و کار دارد، به طور متوسّط یک ساعت دیرتر از حالت معمول به خواب می‌رود.

طریقهٔ کار

ردشیفت، نرم‌افزار آزادی است که به کمک سلامتی انسان‌ها آمده تا با کم کردن شدّت نور سلّول آبی پیکسل‌ها به هنگام غروب، از به‌هم ریختن بیش از حد چرخهٔ زیستی جلوگیری گند.

این نرم‌افزار با تشخیص موقعّیت جغرافیایی رایانهٔ مورد استفاده، ساعت غروب و طلوع آفتاب را به دست آورده و به صورت خودکار، نور آبی را پس از غروب، کم می‌کند.

نصب

این نرم‌افزار در مخازن اکثر توزیع‌های سیستم‌عامل گنو/لینوکس به نام redshift وجود دارد که می‌توان آن را توسّط مدیر بستهٔ توزیع، نصب کرد. هم‌چنین در کنار این بسته، بستهٔ دیگری با نام redshift-gtk وجود دارد که امکان واپایش ردشیفت را از طریق محیط میزکارهای مختلف، چون گنوم و یونیتی فراهم می‌کند.

برای نصب این نرم‌افزار در اوبونتو می‌توان از دستور زیر استفاده کرد، یا بستهٔ redshift-gtk را با نرم‌افزارهای گنوم نصب کرد:

$ sudo apt install redshift-gtk

پیکربندی

پس از نصب، گرچه خود نرم‌افزار تلاش می‌کند به صورت خودکار، بهترین پیکربندی ممکن را انجام دهد، ولی قابلیت پیکربندی دقیق‌تر را نیز به صورت دستی به کاربر می‌دهد. برای استفاده از این قابلیت، کافی‌است پروندهٔ redshift.conf را در مسیر config./~ ایجاد و آن را مطابق زیر پر کرد:

; Redshift settings for Tehran
; located in ~/.config/redshift.conf
[redshift]
temp-day=6500
temp-night=3900
transition=1
gamma=0.8
adjustment-method=randr
location-provider=manual
brightness-night=0.5
brightness-day=0.8

[manual]
lat=35.71
lon=51.49

[randr]
screen=0

در این پروندهٔ پیکربندی، temp-day و temp-night مقدار نور آبی وهمچنین brightness-night و brightness-day میزان نور صفحه در روز و شب را تعیین می‌کنند و lat و lon عرض و طول جغرافیایی محلّ سکونت شما هستند.

با اجرای ردشیفت از طریق میزکار یا خط فرمان، این برنامه شروع به کار خواهد کرد. redshift-gtk دارای تنظیمی است که می‌توان با انتخاب آن، برنامه را همیشه در هنگام شروع به کار محیط گرافیکی، اجرا نمود.